Жер күнү менен 2022

2021 - жылдын февраль айында Climate Action Network уюму менен биргеликте Кенияда, Кыргыз Республикасында, Мароккодо жана Филиппинде Париж келишимин ишке ашырууга жарандык коом уюмдарынын (БӨУ) кошкон салымы жөнүндө "Улуттук климаттык пландардагы жарандардын үнү" аттуу изилдөөнү жарыяладык. Улуттук деңгээлде аныкталуучу салымдар (NDCs) Париж келишиминин максаттарына жетүү үчүн негизги курал болуп саналат, ал эми изилдөө бул өлкөлөрдүн бейөкмөт уюмдары үчүн иштеп чыгуу жана ишке ашыруу процесстеринин жеткиликтүүлүгүн изилдейт. Кыргызстандагы жалпы коомчулук азырынча "өнөктөш жана активдүү катышуучу" эмес, а тескерисинче, "пассивдүү кызмат алуучу" болуп эсептелгени менен, иш жүзүндө өлкөнүн климаттык жагымдуу шарттарда өнүгүүсүнө бейөкмөт уюмдардын кеңири катышуусуна өбөлгө түзө турган инклюзивдик механизмдер үчүн чоң мүмкүнчүлүктөр баса белгиленди. Натыйжада, изилдөө өкмөттү жана бейөкмөт уюмдарын климаттык саясатты иштеп чыгууда тыгыз жана натыйжалуу кызматташууга үндөө катары каралышы мүмкүн.

NDCs’деги (УДАС) элдин үнү: көбүнэсе инклюзивдик убадабы?

Бул долбоордун алкагында биз климат боюнча эксперттер менен "NDCs’деги (УДАС) элдин үнү: көбүнэсе инклюзивдик убадабы?" деп аталган панелди да уюштурдук. Аталган эксперттер изилдөөнүн актуалдуулугун жана NDC’нин (УДС) документтерин иштеп чыгууга коомчулукту тартуу көйгөйлөрүн талкуулашты.

2022-жылдын февраль айында биз Бишкекте абанын булганышы боюнча "Shaarkana" форумун уюштуруп, жарандык коом өкүлдөрү менен мамлекеттик кызматкерлерди бир ортомго чогулттук. "Шааркана" форумунда “MoveGreen” коомдук бирикмеси, “Peshcom” демилгеси жана “Urban Hub” жамаатындагы өнөктөштөрүбүз автотранспорттон келип чыккан абанын булганышы боюнча изилдөө менен тааныштырышты. Бул изилдөөгө ылайык, автоунаалардын саны Бишкектеги абанын булгануусунун деңгээлине түздөн-түз таасирин тийгизип жатат, мында чыккан газдардын эң көп үлүшү автоунаа кыймылына туура келет. Бул газдардын арасында азот оксиддери бар, алар адамдын дем алуу жолдору үчүн өзгөчө коркунучтуу жана Бишкекте тиешелүү оорулардын саны барган сайын өсүп жатат. Белгилей кетсек, шаардык администрациянын, Ички иштер министрлигинин, Транспорт жана коммуникациялар министрлигинин өкүлдөрү, ошондой эле Жогорку Кеңештин депутаты биздин панелдик талкууларга активдүү катышып, кырдаалды жакшыртуу боюнча өз ойлору менен бөлүшүштү. Натыйжада изилдөөнүн жыйынтыктары иш-чаранын катышуучулары тарабынан Жогорку Кеңеште да сунушталып, талкууланды.

Кениядагы FES кеңсесинин мыкты ишине (great work) шыктануу менен биз өнөктөштөрүбүз менен биргеликте мыкты Бишкектин элеси катары "Адилеттүү шаар" концепциясын иштеп чыгууга киришүүнү чыдамсыздык менен күтүп жатабыз. Бул концепцияны иштеп чыгууда биз демократия, тилектештик, жеткиликтүүлүк, адилеттүүлүк, ар түрдүүлүк жана туруктуулук принциптеринин "адилеттүү" Бишкек үчүн кандай салым кошо аларын изилдөөнү самап турабыз. Кыргыз шаарлары азыркы күндө да олуттуу көйгөйлөргө туш болууда, анын ичинде туруктуу суу менен камсыздоо жана калдыктарды кайра иштетүү системаларын түзүү, турак жай секторунда адилеттүү жана тилектештик негизинде бөлүштүрүү, ошондой эле коопсуз жана жеткиликтүү транспорт системасы да камтылган. Биз шаардын байкалбаган тургунуна көңүл бургубуз келет, шаар курууга экономикалык жактан багытталган мамиледе ал унутта калат. Ошондуктан, биз жаңы технологиялардын шаардын өнүгүүсү үчүн бере ала турган мүмкүнчүлүктөрүн кубаттайбыз.

Бишкек Мобилдүүлүк Лабораториясы

Бул ишке ылайык, "Фес Кыргызстан" космостук борбор менен биргеликте "Бишкек мобилдүүлүк лабораториясы"аттуу пилоттук долбоорду ишке киргизүүдө. Шаардык жашоо лабораториясынын ыкмасын колдонуп, долбоор Бишкектеги ар кандай тиешелүү мекемелердин актерлорун, анын ичинде саясатчыларды, активисттерди жана окумуштууларды бириктирет. Долбоордун максаты-Бишкектеги шаардык көйгөйлөрдү чечүү боюнча туруктуу чечимдерге байланыштуу темалар боюнча талкууларды түзүү. Максатка багытталган шаардык интервенция жана отчет ушул долбоордун аягына чейин интервенциянын методологиясы жана катышуучулар тарабынан Германиядан келген тирүү лабораториялык эксперттер менен биргеликте иштелип чыга турган акыркы отчет менен иштелип чыгат.

Бул долбоорлорду биздин "адилеттүү шаар" эксперти Дарья Гаврющенко иштеп чыгып, координациялайт.